Trong hành trình chinh phục kỳ thi IELTS, kỹ năng Speaking thường được xem là một “ải” đầy thử thách. Sẽ ra sao nếu bạn bước vào phòng thi, ngồi đối diện giám khảo và… hoàn toàn không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS? Hãy cùng The IELTS Workshop trang bị những chiến lược hiệu quả nhất để đối phó khi không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS, từ việc xác định nguyên nhân, sử dụng các mẫu câu an toàn, cho đến cách xử lý cụ thể trong từng Part và phương pháp luyện tập lâu dài.
1. Những nguyên nhân có thể khiến bạn không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS
Có rất nhiều lý do khiến bạn có thể gặp khó khăn trong việc hiểu câu hỏi, chứ không chỉ đơn giản là do bạn “dốt” tiếng Anh.
- Tâm lý căng thẳng: Áp lực thi có thể khiến não bộ của bạn hoạt động kém hiệu quả hơn, dễ mất tập trung, nghe “câu được câu mất” và không thể xử lý thông tin một cách trọn vẹn.
- Giọng của giám khảo: Giám khảo IELTS đến từ nhiều quốc gia nói tiếng Anh khác nhau (Anh, Úc, Mỹ, Canada, New Zealand…). Mỗi giám khảo có một ngữ điệu và tốc độ nói riêng. Nếu bạn chỉ quen nghe một loại giọng, bạn có thể cảm thấy bỡ ngỡ.
- Từ vựng lạ hoặc chuyên sâu: Đặc biệt trong Part 3, giám khảo có thể sử dụng những từ vựng mang tính học thuật hoặc thuộc một chủ đề mà bạn chưa từng tìm hiểu.
- Cấu trúc câu phức tạp: Các câu hỏi trong Part 3 thường dài và có cấu trúc phức tạp với nhiều mệnh đề, có thể khiến thí sinh bỡ ngỡ nếu không có kỹ năng phân tích tốt.
- Chủ đề trừu tượng: Các câu hỏi về xã hội, môi trường, giáo dục, công nghệ… trong Part 3 đòi hỏi tư duy phân tích và khả năng suy luận. Nếu thí sinh không có sự chuẩn bị tốt thì có thể không nghe hiểu câu hỏi.
- Yếu tố ngoại cảnh: Tiếng ồn bên ngoài, hoặc đơn giản là một khoảnh khắc lơ đãng cũng có thể khiến bạn bỏ lỡ một phần quan trọng của câu hỏi.
Hiểu được những nguyên nhân này giúp bạn nhận ra rằng việc không hiểu câu hỏi là điều bình thường. Quan trọng là bạn cần có chiến lược để vượt qua nó.
2. Một số mẫu câu an toàn để yêu cầu làm rõ câu hỏi của giám khảo
Khi rơi vào tình huống không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS, tuyệt đối không được im lặng hoặc trả lời bừa. Im lặng sẽ bị đánh giá là không có khả năng giao tiếp, còn trả lời bừa (off-topic) sẽ khiến bạn mất điểm nặng nề ở tiêu chí Fluency and Coherence và Lexical Resource.
Hãy trang bị cho mình những “câu thần chú” an toàn và lịch sự dưới đây. Sử dụng chúng đúng lúc, đúng chỗ sẽ cho thấy bạn là một người giao tiếp chủ động và tự tin.
2.1. Khi bạn không nghe rõ một phần câu hỏi (Asking for Repetition)
Bạn nghe được câu hỏi nhưng không chắc chắn về một vài từ do giám khảo nói nhanh hoặc do bạn mất tập trung. Bạn có thể sử dụng một số mẫu câu sau:
- Sorry, I didn’t quite catch that. Could you say that again, please? (Xin lỗi, tôi nghe chưa rõ lắm. Thầy/Cô có thể nhắc lại được không?)
- Pardon me, could you repeat the question? (Xin lỗi, Thầy/Cô có thể lặp lại câu hỏi được không?)
- I’m sorry, would you mind repeating the question? (Xin lỗi, phiền Thầy/Cô nhắc lại câu hỏi giúp tôi được không?)
- Sorry, I missed the last part of the question. Could you repeat it for me? (Xin lỗi ạ, tôi chưa nghe kịp phần cuối của câu hỏi. Thầy/Cô có thể nhắc lại phần đó được không?)
- I heard the part about ‘environmental problems’, but I didn’t quite catch the beginning. Could you please repeat it? (Tôi có nghe được vế sau về ‘vấn đề môi trường’, nhưng tôi lại chưa nghe rõ phần đầu. Thầy/Cô có thể vui lòng nhắc lại câu hỏi được không?)
Lưu ý: Chỉ nên yêu cầu lặp lại 1-2 lần trong toàn bài thi. Nếu bạn yêu cầu lặp lại quá nhiều, giám khảo có thể đánh giá khả năng nghe hiểu của bạn không tốt.
2.2. Khi bạn nghe rõ nhưng không hiểu nghĩa của một TỪ (Asking for Clarification of a Word)
Đây là tình huống rất phổ biến, đặc biệt trong Part 3. Bạn hiểu cả câu, nhưng có một từ khóa khiến bạn bối rối. Tham khảo một số mẫu câu hiệu quả sau:
- I’m sorry, I’m not familiar with the word ‘…’ Can you explain what it means? (Xin lỗi Thầy/Cô, tôi không biết từ ‘…’ này. Thầy/Cô có thể giải thích nghĩa của nó được không?)
- Could you please explain what ‘…’ means? (Thầy/Cô có thể giải thích giúp tôi từ ‘…’ có nghĩa là gì không?)
- By ‘…’, do you mean…? => Cách này cho thấy bạn đang cố gắng suy luận và tương tác.
Ví dụ: “By ‘sustainable tourism’, do you mean tourism that doesn’t harm the environment?” (Khi Thầy/Cô nói ‘sustainable tourism’ (du lịch bền vững), có phải ý của Thầy/Cô là loại hình du lịch không gây hại cho môi trường không?)
Sử dụng các mẫu câu trên hợp lý giúp bạn không bị mất điểm, ngược lại cho thấy bạn có kỹ năng xử lý tình huống giao tiếp khi gặp từ mới.
2.3. Khi bạn hiểu các từ nhưng không hiểu CẢ CÂU HỎI (Asking for Rephrasing)
Đây là tình huống “khó nhằn” nhất, thường xảy ra với các câu hỏi dài, phức tạp và trừu tượng ở Part 3. Bạn hiểu từng từ riêng lẻ nhưng không thể xâu chuỗi chúng lại để nắm bắt ý nghĩa tổng thể.
Trong trường hợp này, yêu cầu lặp lại (repetition) sẽ không có tác dụng. Bạn cần giám khảo diễn đạt lại câu hỏi theo một cách khác, đơn giản hơn. Tham khảo các mẫu câu “cứu cánh”:
- I’m sorry, I don’t quite understand the question. Could you please rephrase it for me? (Xin lỗi, tôi chưa hiểu rõ câu hỏi lắm. Thầy/Cô có thể diễn đạt lại câu hỏi theo một cách khác được không?)
- I’m afraid I don’t fully grasp the meaning of the question. Could you put it in another way? (Tôi e là mình chưa nắm bắt được hết ý của câu hỏi. Thầy/Cô có thể nói theo một cách khác được không)
- So, if I understand correctly, you are asking me about…? Is that right? (Vậy nếu tôi hiểu đúng thì có phải Thầy/Cô đang hỏi về … phải không?)
=> Bạn diễn đạt lại câu hỏi theo cách hiểu của mình để xác nhận. Nếu đúng, bạn có thể bắt đầu trả lời. Nếu sai, giám khảo sẽ sửa lại cho bạn.
3. Hướng xử lý khi bạn không hiểu câu hỏi của từng Part khi thi IELTS Speaking
Mỗi phần thi Speaking có đặc điểm câu hỏi khác nhau. Vì vậy, chiến lược xử lý khi không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS cũng cần được điều chỉnh cho phù hợp.
3.1. Không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS phần Speaking Part 1
Đặc điểm câu hỏi: Ngắn, gọn, trực tiếp, về các chủ đề rất quen thuộc và cá nhân như công việc (work), học tập (study), quê hương (hometown), gia đình (family), sở thích (hobbies)…
Lý do thường gặp: Chủ yếu là do tâm lý. Đây là phần mở đầu, bạn có thể còn đang run, chưa hoàn toàn “bắt nhịp” được với không khí phòng thi và giọng của giám khảo. Do đó, bạn dễ bị mất tập trung và nghe sót thông tin.
Cách xử lý:
- Hít thở sâu và bình tĩnh. Đừng hoảng loạn. Đây là phần dễ nhất, và việc hỏi lại là hoàn toàn chấp nhận được.
- Sử dụng mẫu câu yêu cầu lặp lại (Asking for Repetition). Vì câu hỏi Part 1 thường ngắn và đơn giản, việc yêu cầu diễn giải lại (rephrase) thường không cần thiết và không tự nhiên
- Tuyệt đối không đoán mò. Nếu giám khảo hỏi “What kind of music do you like?” mà bạn nghe nhầm thành “movie” và trả lời về phim ảnh, bạn sẽ mất điểm ngay lập tức. Bạn nên hỏi lại để chắc chắn, hơn là trả lời lạc đề.
Xem thêm: Tổng hợp 30+ bài mẫu IELTS Speaking Part 1 theo chủ đề
3.2. Không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS phần Speaking Part 2
Đặc điểm câu hỏi: Giám khảo đưa cho bạn một tấm thẻ (cue card) yêu cầu bạn nói về một chủ đề cụ thể trong 1-2 phút. Trên thẻ có chủ đề chính và 3-4 gợi ý phụ.
Lý do thường gặp: Thường ở Part 2, thí sinh không hiểu một từ khóa trong chủ đề chính trên cue card. Ví dụ: “Describe a time you received a compliment that you were proud of.” Nếu bạn không biết từ “compliment” (lời khen) nghĩa là gì, bạn sẽ không thể trả lời.
Cách xử lý:
- Nếu trong phần này bạn không hiểu một từ hay một đoạn nào đó thì cũng đừng hỏi giám khảo vì họ không được phép hỗ trợ bạn.
- Trong tình huống này hãy cố gắng hết sức để đoán ý nghĩa của từ hoặc đoạn mà bạn không biết để hiểu được câu hỏi chung. Sau đó cố gắng hết sức trả lời theo ý hiểu của bạn.
Xem thêm: 01 Phút chuẩn bị trước khi thi IELTS Speaking Part 2 thì làm gì?
3.3. Không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS Speaking Part 3
Đặc điểm câu hỏi: Dài, phức tạp, mang tính thảo luận và trừu tượng. Các câu hỏi thường xoay quanh các vấn đề xã hội, đòi hỏi kỹ năng phân tích, so sánh, đưa ra ý kiến và dự đoán.
Lý do thường gặp: Thí sinh có thể gặp phải một trong những nguyên nhân như từ vựng quá học thuật, cấu trúc câu phức tạp, chủ đề trừu tượng yêu cầu tư duy cao. Việc không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS ở phần này là điều rất dễ xảy ra, ngay cả với những thí sinh đã có kỹ năng tốt.
Cách xử lý:
- Nếu bạn không nghe rõ, hãy sử dụng các mẫu câu hỏi Yêu cầu lặp lại (Ask for Repetition), ví dụ: “That’s a rather complex question. Could you please say it again?” Lắng nghe lại lần thứ hai có thể giúp bạn nắm bắt được ý chính.
- Yêu cầu diễn giải lại (Ask for Rephrasing). Nếu sau khi nghe lại lần hai bạn vẫn còn mơ hồ, đừng ngần ngại sử dụng các mẫu câu yêu cầu diễn giải. “I’m sorry, I’m still not sure I fully understand. Could you rephrase the question for me?” Giám khảo sẽ diễn đạt lại câu hỏi bằng những từ ngữ và cấu trúc đơn giản hơn.
- Sử dụng kỹ thuật Paraphrasing. Hãy thử diễn đạt lại câu hỏi theo cách hiểu của bạn: “So, are you asking for my opinion on whether technology has made our lives more complicated?” Điều này không chỉ giúp bạn xác nhận lại câu hỏi mà còn cho bạn thêm một chút thời gian để sắp xếp ý tưởng.
Việc xử lý tốt tình huống khó khăn ở Part 3 sẽ để lại ấn tượng rất tốt cho giám khảo về khả năng giao tiếp và sự tự tin của bạn.
Xem thêm: Tổng hợp 30+ BÀI MẪU các chủ đề IELTS Speaking Part 3 mà bạn cần biết
4. Luyện tập như thế nào để “Nói Không” với tình huống không hiểu câu hỏi khi thi Speaking?
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Cách tốt nhất để không phải lo lắng về việc không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS là xây dựng một nền tảng vững chắc thông qua luyện tập có phương pháp.
4.1. Xây dựng nền tảng từ vựng theo chủ đề
Phần lớn vấn đề bắt nguồn từ việc thiếu từ vựng. Hãy học từ vựng một cách có hệ thống.
- Học từ vựng theo chủ đề: Chia từ vựng theo các chủ đề phổ biến trong IELTS như Environment, Technology, Education, Health, Society, Culture…
- Sử dụng Sơ đồ tư duy (Mind maps): Vẽ sơ đồ tư duy cho mỗi chủ đề để liên kết các từ vựng, ý tưởng và ví dụ với nhau.
- Dùng Flashcards & App: Sử dụng các ứng dụng như Anki, Quizlet để ôn tập từ vựng mỗi ngày một cách hiệu quả.
4.2. Luyện nghe chủ động (Active Listening)
Đừng chỉ nghe một cách thụ động. Hãy luyện tập nghe hiểu sâu để làm quen với nhiều loại giọng và tốc độ nói khác nhau.
- Nguồn luyện nghe: TED Talks, BBC Learning English, các podcast về chủ đề bạn quan tâm, và đặc biệt là các video thi thử IELTS Speaking.
- Phương pháp nghe chủ động:
- Nghe lần 1 để nắm ý chính.
- Nghe lần 2 và ghi lại các từ khóa, cấu trúc câu hay.
- Nghe và chép lại (dictation) một đoạn ngắn.
- Tập “shadowing” (nghe và lặp lại ngay sau người nói) để cải thiện ngữ điệu và tốc độ phản xạ.
4.3. Thực hành với bạn bè hoặc giáo viên
Không gì thay thế được việc thực hành nói thực tế.
- Tìm bạn học (Study Buddy): Cùng nhau luyện tập hỏi và trả lời các câu hỏi IELTS. Người bạn của bạn có thể đóng vai giám khảo và đưa ra những câu hỏi bất ngờ.
- Học với giáo viên có kinh nghiệm: Giáo viên có thể chỉ ra những lỗi sai của bạn, cung cấp những câu hỏi “khó” và hướng dẫn bạn cách xử lý tình huống một cách chuyên nghiệp.
4.4. Xem các video thi mẫu (Mock Tests)
Đây là cách tuyệt vời để bạn làm quen với môi trường thi thực tế.
- Quan sát cách thí sinh xử lý: Chú ý xem những thí sinh đạt điểm cao (band 8.0+) xử lý các câu hỏi khó như thế nào. Họ có hỏi lại giám khảo không? Nếu có, họ dùng mẫu câu nào?
- Làm quen với giọng giám khảo: Nghe nhiều video thi mẫu giúp bạn tiếp xúc với nhiều accent khác nhau, giảm bớt sự bỡ ngỡ khi vào thi thật.
- Tự trả lời câu hỏi: Khi giám khảo trong video đặt câu hỏi, hãy bấm pause và tự mình trả lời. Sau đó, nghe câu trả lời của thí sinh mẫu để học hỏi.
Tác giả: Thầy Quang Đức – Giáo viên tại The IELTS Workshop TP.HCM
Tạm kết
Việc không hiểu câu hỏi của giám khảo IELTS khi thi Speaking là một tình huống không ai mong muốn, nhưng nó không phải là thảm họa. Thay vì hoảng sợ và im lặng, hãy xem đó là một cơ hội để thể hiện kỹ năng giao tiếp linh hoạt và sự tự tin của bạn.
Hãy nhớ những nguyên tắc vàng: Bình tĩnh – Lịch sự hỏi lại – Trả lời đúng trọng tâm. Bằng việc trang bị sẵn các mẫu câu an toàn và luyện tập một cách bài bản, bạn hoàn toàn có thể biến thử thách thành cơ hội và chinh phục band điểm IELTS Speaking mà mình mơ ước. Đừng quên tham khảo Bộ đề dự đoán IELTS Speaking – Full 3 Parts mới nhất được chúng mình tổng hợp để làm quen với các chủ đề Speaking. Chúc bạn thành công!
Tham khảo ngay khoá học Pre-Senior để nâng cao kỹ năng Speaking và chinh phục band điểm IELTS của bạn.
