IELTS Speaking là một trong những kỹ năng “khó nhằn” nhất đối với nhiều sĩ tử Việt Nam. Nỗi sợ nói sai, thiếu từ vựng, hay không biết nói gì trước giám khảo là rào cản tâm lý lớn. Tuy nhiên, nếu bạn có một chiến lược ôn luyện đúng đắn và sự kiên trì, việc chinh phục band điểm cao trong phần thi này là hoàn toàn có thể. Hãy cùng The IELTS Workshop tìm hiểu cách luyện IELTS Speaking hiệu quả từ A-Z, từ việc tìm hiểu cấu trúc bài thi, các phương pháp tự luyện tại nhà, cho đến những tài liệu và lời khuyên quý báu nhé.
1. Hiểu về bài thi IELTS Speaking
1.1. Tìm hiểu cấu trúc phần thi IELTS Speaking
Bài thi IELTS Speaking diễn ra trong khoảng 11-14 phút, bao gồm 3 phần chính.
Part 1: Introduction and Interview (Giới thiệu và Phỏng vấn) – (4-5 phút)
- Giám khảo sẽ tự giới thiệu và hỏi bạn một số câu hỏi xác nhận thông tin cá nhân.
- Tiếp theo, bạn sẽ được hỏi những câu hỏi ngắn về các chủ đề quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày như: công việc, học tập, gia đình, sở thích, quê hương, âm nhạc, phim ảnh…
- Mục tiêu của phần này là giúp bạn làm quen, thả lỏng và thể hiện khả năng giao tiếp cơ bản.
Part 2: Individual Long Turn (Trình bày cá nhân) – (3-4 phút)
- Bạn sẽ nhận được một thẻ yêu cầu (cue card) với một chủ đề cụ thể và một vài gợi ý.
- Bạn có 1 phút để chuẩn bị.
- Sau đó, bạn cần trình bày về chủ đề này trong vòng 1-2 phút.
- Giám khảo có thể hỏi thêm 1-2 câu hỏi ngắn liên quan đến bài nói của bạn.
- Phần này đánh giá khả năng sắp xếp ý tưởng, sử dụng từ vựng và ngữ pháp đa dạng để nói về một chủ đề một cách mạch lạc.
Part 3: Two-way Discussion (Thảo luận hai chiều) – (4-5 phút)
- Giám khảo sẽ hỏi bạn những câu hỏi mang tính thảo luận, trừu tượng và sâu hơn, có liên quan đến chủ đề ở Part 2.
- Các câu hỏi này đòi hỏi bạn phải đưa ra quan điểm, so sánh, phân tích, dự đoán về các vấn đề xã hội.
- Đây là phần khó nhất, kiểm tra khả năng tư duy phản biện và sử dụng ngôn ngữ học thuật của bạn.
1.2. Tìm hiểu tiêu chí chấm điểm phần thi IELTS Speaking
Bài nói của bạn sẽ được đánh giá dựa trên 4 tiêu chí chấm điểm IELTS Speaking, mỗi tiêu chí chiếm 25% tổng số điểm:
- Fluency and Coherence (Độ trôi chảy và mạch lạc)
- Lexical Resource (Vốn từ vựng)
- Grammatical Range and Accuracy (Độ đa dạng và chính xác của ngữ pháp)
- Pronunciation (Phát âm)
Cách tính điểm phần thi IELTS Speaking cho một số band phổ biến. Xem chi tiết thang điểm IELTS.
Mục đích của bước này là để ta biết được những yêu cầu của band điểm mục tiêu. Từ đó, bạn có thể tiết kiệm được thời gian, tiền bạc và công sức, thay vì ôn luyện dàn trải.
Ví dụ:
- Nếu bạn đặt mục tiêu 6.0 Speaking: Bạn cần luyện nói sao cho mạch lạc. Có bị ậm ừ đôi chỗ cũng không sao. Các ý được triển khai đủ dài.
- Nếu bạn đặt mục tiêu 7.0 Speaking: Điểm khác biệt lớn nhất giữa band 6 và band 7 là thí sinh có thêm sự logic trong cách trình bày, cũng như sử dụng các phương tiện liên kết hiệu quả hơn khi Nói. Các từ vựng được “khoe” một cách thông minh, dùng nhiều câu và cấu trúc phức tạp nhưng không bị sai ngữ pháp.
2. Các phương pháp tự luyện IELTS Speaking tại nhà
Không phải ai cũng có điều kiện đến trung tâm. Việc tự luyện IELTS Speaking tại nhà hoàn toàn khả thi nếu bạn áp dụng đúng phương pháp. Dưới đây là những phương pháp luyện thi IELTS speaking hiệu quả đã được nhiều người áp dụng thành công.
2.1. Luyện nói theo phương pháp Shadowing
Shadowing là phương pháp bạn lắng nghe một đoạn audio/video của người bản xứ và lặp lại ngay lập tức những gì họ nói.
Cách thực hiện:
- Chọn một đoạn audio/video ngắn (khoảng 1-3 phút) có phụ đề, ví dụ như từ TED Talks, VOA Learning English hoặc các kênh Podcast.
- Nghe lần đầu để nắm nội dung chính.
- Bật lại audio, vừa nghe vừa lặp lại theo người nói, cố gắng bắt chước chính xác nhất có thể về ngữ điệu, tốc độ và cách nhấn nhá.
- Lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi bạn cảm thấy tự nhiên.
Lợi ích: Cải thiện đáng kể phát âm, ngữ điệu và sự trôi chảy.
Xem thêm: Những nguồn luyện Nghe tiếng Anh theo trình độ
2.2. Tự luyện nói một mình
Đây là cách tự luyện speaking đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả. Đừng quá phụ thuộc vào việc có người nói chuyện cùng, hãy tự tạo ra cơ hội luyện tập cho bản thân.
Cách thực hiện:
- Nói về mọi thứ xung quanh bạn: miêu tả căn phòng, kể về một ngày của bạn, bình luận về một bộ phim vừa xem…
- Tự đặt câu hỏi và trả lời: Lấy một chủ đề bất kỳ trong bộ đề IELTS Speaking, tự đóng vai cả giám khảo và thí sinh.
- Ghi âm lại bài nói của mình: Đây là bước cực kỳ quan trọng. Nghe lại bản ghi âm sẽ giúp bạn nhận ra những lỗi sai về phát âm, ngữ pháp, từ vựng và sự ngập ngừng mà khi nói bạn không để ý.
2.3. Luyện Paraphrasing
Paraphrasing là kỹ năng diễn đạt lại một ý tưởng bằng cách sử dụng từ ngữ và cấu trúc câu khác nhau. Đây là kỹ năng cốt lõi để đạt điểm cao ở tiêu chí Lexical Resource.
Cách thực hiện:
- Lấy một câu bất kỳ (ví dụ: “I like listening to music”). Hãy tìm ít nhất 3-4 cách nói khác nhau (e.g., “I’m a big fan of listening to music”, “Music is my cup of tea”, “I’m really into music”).
- Khi học từ vựng mới, hãy học cả những từ đồng nghĩa (synonyms) của nó.
- Tập thay đổi dạng từ (word form) và cấu trúc câu (từ chủ động sang bị động).
2.4. Luyện nói dựa trên Sample
Các bài mẫu là nguồn tham khảo tuyệt vời để học từ vựng, ý tưởng và cấu trúc trả lời.
Cách thực hiện:
- Tìm các câu trả lời mẫu uy tín (từ các sách Cambridge, website của cựu giám khảo…).
- Đọc và phân tích bài mẫu: Gạch chân các từ vựng hay, cấu trúc ngữ pháp tốt và cách họ phát triển ý tưởng.
- Tuyệt đối không học thuộc lòng! Hãy biến ý tưởng và từ vựng của họ thành của mình. Dựa vào cấu trúc đó, hãy tự tạo ra câu trả lời của riêng bạn.
Tham khảo Sample IELTS Speaking:
- 30+ bài mẫu IELTS Speaking Part 1 theo chủ đề
- Trọn bộ 30+ bài mẫu IELTS Speaking Part 2
- Tổng hợp BÀI MẪU các chủ đề IELTS Speaking Part 3
2.5. Áp dụng Brainstorming & Mind Mapping
Việc “bí” ý tưởng là vấn đề chung của nhiều người. Brainstorming và Mind Mapping giúp bạn sắp xếp suy nghĩ một cách logic và nhanh chóng, đặc biệt hữu ích cho Part 2 và Part 3.
Cách thực hiện:
- Với mỗi chủ đề, hãy vẽ một sơ đồ tư duy.
- Từ khóa chính ở trung tâm, các nhánh lớn là các ý chính, và các nhánh nhỏ hơn là các chi tiết bổ sung (ví dụ, từ vựng, câu chuyện cá nhân).
- Việc này giúp bạn có một “ngân hàng ý tưởng” để sử dụng khi gặp các chủ đề tương tự.
Xem thêm: Ý tưởng IELTS Speaking: Làm sao để không bị bí?
3. Cách tự học IELTS Speaking theo từng phần của bài thi
Mỗi phần trong bài thi Speaking có những yêu cầu và đặc điểm riêng. Do đó, bạn cần có chiến lược luyện IELTS Speaking phù hợp cho từng phần.
3.1. IELTS Speaking Part 1
Mục tiêu: Trả lời ngắn gọn, trực tiếp, tự nhiên. Độ dài lý tưởng là 2-3 câu cho mỗi câu hỏi.
Các chủ đề thường gặp: Work, Study, Hometown, Accommodation, Family, Friends, Hobbies, Food, Music, Movies, Weather, Transportation.
Từ vựng cần nắm: Tập trung vào từ vựng liên quan đến các chủ đề quen thuộc trên. Sử dụng các tính từ miêu tả cảm xúc, các trạng từ chỉ tần suất (often, usually, rarely, once in a blue moon).
Chủ điểm ngữ pháp:
- Thì hiện tại đơn (Present Simple) để nói về thói quen, sự thật.
- Thì quá khứ đơn (Past Simple) để kể về trải nghiệm.
- Thì tương lai đơn (Future Simple) để nói về kế hoạch.
- Cấu trúc “used to” để nói về thói quen trong quá khứ.
- Câu trả lời nên có cấu trúc: Answer -> Explain -> Example. (Trả lời trực tiếp -> Giải thích lý do -> Đưa ra ví dụ).
3.2. IELTS Speaking Part 2
Mục tiêu: Nói liền mạch trong 2 phút, có cấu trúc rõ ràng (mở bài, thân bài, kết bài).
Các dạng chủ đề chính:
- Describe a person: a teacher you admire, a family member…
- Describe a place: a city you visited, your ideal house…
- Describe an object: a gift you received, something you bought…
- Describe an event/experience: a special occasion, a time you were happy…
Từ vựng cần nắm:
- Từ vựng miêu tả chi tiết (tính từ, trạng từ).
- Từ nối để kể chuyện: First of all, Then, After that, The most memorable thing was…, In the end…
- Idioms liên quan đến cảm xúc và trải nghiệm: over the moon, on cloud nine, a blessing in disguise…
Chủ điểm ngữ pháp:
- Các thì quá khứ (Past Simple, Past Continuous, Past Perfect) là cực kỳ quan trọng.
- Mệnh đề quan hệ (who, which, that, where) để cung cấp thêm thông tin chi tiết.
3.3. IELTS Speaking Part 3
Mục tiêu: Thể hiện khả năng tư duy phản biện, thảo luận sâu về một vấn đề.
Các chủ đề thường gặp: Education, Technology, Environment, Society, Culture, Health, Globalization. Các chủ đề này thường phát triển từ Part 2.
Từ vựng cần nắm:
- Từ vựng mang tính học thuật (academic vocabulary).
- Các cụm từ để đưa ra quan điểm: In my opinion…, From my perspective…, I strongly believe that…
- Các cụm từ để so sánh, đối chiếu: On the one hand… on the other hand…, Compared to…, In contrast…
- Các cụm từ để dự đoán: I suppose it’s possible that…, It’s likely that…
Chủ điểm ngữ pháp:
- Câu điều kiện (loại 1, 2, 3) để nói về các tình huống giả định.
- Câu bị động (Passive voice) để nhấn mạnh hành động.
- Động từ khuyết thiếu (Modal verbs) để thể hiện sự chắc chắn hoặc dự đoán (may, might, could, must).
- Cấu trúc so sánh hơn và so sánh nhất.
4. Những công cụ và tài liệu luyện IELTS Speaking
Tận dụng các nguồn tài liệu sẵn có là một phần quan trọng trong quá trình luyện thi IELTS Speaking. Tham khảo các nguồn tài liệu sau:
- Website & App:
- IELTS Online Tests, IELTS Buddy: Cung cấp kho đề thi mẫu khổng lồ và các bài nói mẫu.
- ELSA Speak: Ứng dụng luyện phát âm sử dụng trí tuệ nhân tạo, giúp bạn sửa lỗi sai đến từng âm tiết.
- Oxford Advanced Learner’s Dictionary: Tra từ điển, xem phiên âm, nghe phát âm và xem ví dụ trong câu.
- Kênh YouTube:
- IELTS Liz: Kênh của một cựu giám khảo, cung cấp kiến thức rất chuẩn xác và dễ hiểu.
- E2 IELTS: Cung cấp các bài học, chiến lược và bài thi thử cho cả 4 kỹ năng.
- AcademicEnglishHelp: Tập trung vào các tips và từ vựng học thuật.
- Podcast:
- IELTS Speaking for Success: Tập trung hoàn toàn vào kỹ năng Speaking với các bài mẫu và phân tích chi tiết.
- All Ears English: Giúp bạn học tiếng Anh giao tiếp tự nhiên và các thành ngữ thông dụng.
- BBC 6 Minute English: Các bài nghe ngắn về nhiều chủ đề, giúp mở rộng vốn từ và kiến thức xã hội.
- Sách:
- Bộ sách Cambridge IELTS: “Kinh thánh” của người luyện thi IELTS, cung cấp các bộ đề thi thật.
- Collins Speaking for IELTS: Cung cấp từ vựng, chiến lược và bài tập theo từng dạng câu hỏi.
- Ideas for IELTS Topics (by Simon Corcoran): Tổng hợp ý tưởng cho các chủ đề Speaking và Writing phổ biến.
5. Lời khuyên trong quá trình ôn luyện thi IELTS Speaking theo chủ đề
Để quá trình ôn luyện đạt hiệu quả cao nhất, The IELTS Workshop đã đúc kết một số lời khuyên như sau:
- Thường xuyên luyện tập, luyện tập và luyện tập: Sự nhất quán là chìa khóa. Hãy dành ít nhất 15-30 phút mỗi ngày để luyện nói. Biến nó thành một thói quen, giống như việc ăn uống hàng ngày. “Practice makes perfect” – luyện tập tạo nên sự hoàn hảo.
- Thấu hiểu và có sự chuẩn bị cho các chủ đề Speaking thường gặp: Dù bạn không thể đoán chính xác đề thi, nhưng các chủ đề thường xoay quanh những vấn đề quen thuộc. Hãy chuẩn bị một “ngân hàng ý tưởng” và từ vựng cho các nhóm chủ đề lớn (con người, địa điểm, sự kiện, công nghệ, giáo dục…) để bạn không bị bất ngờ trong phòng thi.
- Sử dụng đa dạng các cụm từ paraphrase để diễn đạt: Khi giám khảo hỏi “What do you like about your hometown?”, đừng chỉ trả lời “I like the food”. Hãy paraphrase câu hỏi và câu trả lời: “Well, one of the things I appreciate most about my hometown is its culinary scene…” Điều này cho thấy bạn có vốn từ vựng phong phú và khả năng sử dụng ngôn ngữ linh hoạt.
6. Luyện thi IELTS Speaking ở đâu?
Việc tự luyện IELTS Speaking đòi hỏi sự kỷ luật và quyết tâm rất cao. Tuy nhiên, nhiều bạn gặp khó khăn trong việc tự đánh giá và sửa lỗi, hoặc cảm thấy thiếu động lực khi học một mình. Nếu bạn đang tìm kiếm một lộ trình bài bản, sự hướng dẫn chuyên nghiệp và môi trường luyện tập hiệu quả, thì The IELTS Workshop là một lựa chọn đáng cân nhắc.
Tại TIW, bạn sẽ được:
- Hướng dẫn bởi đội ngũ giáo viên chuyên môn cao: Các thầy cô đều sở hữu chứng chỉ IELTS từ 8.0 trở lên, am hiểu sâu sắc về các tiêu chí chấm thi IELTS, giúp bạn nhận ra những lỗi sai cốt lõi và đưa ra phương pháp cải thiện chính xác.
- Lộ trình học cá nhân hóa: Dựa trên trình độ đầu vào, bạn sẽ được tư vấn một khóa học phù hợp, tập trung vào việc cải thiện những điểm yếu và phát huy điểm mạnh.
- Thực hành liên tục và nhận phản hồi chi tiết: Môi trường lớp học tương tác cao, các buổi luyện nói 1-1 và các bài thi thử định kỳ sẽ giúp bạn làm quen với áp lực phòng thi và nhận được feedback chi tiết từ giáo viên để tiến bộ nhanh chóng.
- Tiếp cận nguồn tài liệu độc quyền: Bên cạnh giáo trình chính, bạn còn được cung cấp kho tài liệu, đề thi và bài giảng bổ trợ phong phú, giúp việc ôn luyện toàn diện hơn.
Việc đầu tư vào một khóa học chất lượng có thể là bước đệm vững chắc giúp bạn rút ngắn thời gian và đạt được mục tiêu điểm số IELTS Speaking một cách hiệu quả nhất.
Bạn có thể đăng ký tham gia bài kiểm tra trình độ IELTS tại Kiểm tra IELTS của The IELTS Workshop. Đây là chương trình kiểm tra năng lực miễn phí của trung tâm luyện thi IELTS – The IELTS Workshop do thầy Đặng Trần Tùng sáng lập. Với đội ngũ giáo viên và trợ giảng trình độ cao, bạn sẽ được đánh giá năng, ôn tập và có định hướng và lựa chọn giáo trình luyện thi IELTS Speaking phù hợp nhất. Đừng bỏ lỡ cơ hội này nhé!
